Viêm gan Clà một bệnh gan do virut viêm gan C (HCV) gây ra. Viêm gan cấp tính có thể dẫn đến mạn tính,mức độ nghiêm trọng khác nhau,từ một bệnh nhẹ kéo dài một vài tuần đến một bệnh nghiêm trọng suốt đời.
Viêm gan Clà một bệnh gan do virut viêm gan C (HCV) gây ra. Viêm gan cấp tính có thể dẫn đến mạn tính,mức độ nghiêm trọng khác nhau,từ một bệnh nhẹ kéo dài một vài tuần đến một bệnh nghiêm trọng suốt đời.
Lây truyền, triệu chứng và diễn biến
HCV lây qua đường máu như tiêm chích không an toàn;khử trùng các thiết bị y tế ở một số cơ sở y tế không đầy đủ; máu truyền và các sản phẩm máu chưa được sàng lọc. HCV cũng có thể được lây truyền qua đường tình dục và có thể truyền từ mẹ bị nhiễm sang con; tuy nhiên phương thức lây truyền qua đường máu là phổ biến nhất.Viêm ganC không lây qua sữa mẹ,thức ăn hoặc nước hoặc tiếp xúc thông thường như ôm, hôn và chia sẻ thức ăn hoặc đồ uống với người bị bệnh.
Nhiễm HCV cấp tính thường không có triệu chứng. Những người có triệu chứng cấp tính có thể biểu hiện sốt, mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, nôn, đau bụng, nước tiểu sẫm màu, phân màu xám, đau khớp và vàng da (vàng da và lòng trắng của mắt).Khoảng 55-85% số người nhiễm HCV sẽ phát triển bệnh viêm gan C mạn tính.Trong số những người này, nguy cơ xơ gan là15-30%trong vòng 20 năm. Khoảng 130-150,000,000 người trên toàn cầu bị nhiễm HCV mạn tính.Một số lượng đáng kể những người bị nhiễm mạn tính sẽ phát triển thành xơ gan hoặc ung thư gan. Khoảng 350000-500000 người chết mỗi năm do các bệnh liên quan đến HCV.
Chẩn đoán
Sàng lọc kháng thể chống HCV với một thử nghiệm huyết thanh học xác định những người đã bị nhiễm virut. Nếu xét nghiệm là dương tính với kháng thể anti-HCV, một thử nghiệm axit nucleiccho HCV RNA là cần thiết để xác nhận nhiễm HCV mạn tính vì khoảng 15-45% số người bị nhiễm HCV một cách tự nhiên sẽ loại bỏ nhiễm HCV bởi một phản ứng miễn dịch mạnh mẽ của cơ thể mà không cần điều trị.Mặc dù không còn bị nhiễm HCV,họ vẫn sẽ dương tính với kháng thể anti-HCV.
Một người đã được chẩn đoán nhiễm viêm gan C mạn tính, cần phải có đánh giá về mức độ tổn thương gan(xơ hóa và xơ gan).Điều này có thể được thực hiện bằng cách sinh thiết gan.Ngoài ra,những người nàycần phải có một thử nghiệm để xác định kiểu gen của các chủng HCV. Có 6 kiểu gen của HCV và chúng phản ứng khác nhau với điều trị.Hơn nữa, một người có thể bị nhiễm nhiều kiểu gen. Mức độ tổn thương gan và kiểu gen được sử dụng để hướng dẫn việc điều trị và quản lý bệnh.
Điều trị
Thuốc kháng virut có thể chữa khỏi bệnh viêm gan C, nhưng số người tiếp cận được chẩn đoán và điều trị còn rất ít.Điều trị kháng virut thành công ở 50-90% người được điều trị,tùy thuộc vào phác đồ điều trị sử dụng.Hiện nay, không có vac xin phòng viêm gan C, tuy nhiên nghiên cứu trong lĩnh vực này vẫn đang tiếp diễn.Điều trị tiêu chuẩn hiện hành đối với viêm gan siêu vi C là sự kết hợp điều trị kháng virut với interferon và ribavirin, có hiệu quả đối với tất cả các kiểu gen của virut viêm gan(pan-gen). Thật không may,interferon không phải là phổ biến rộng rãi trên toàn cầu và nó ít được dung nạp trong một số bệnh nhân. Điều nàycó nghĩa là quản lý việc điều trị rất phức tạp,và nhiều bệnh nhân không hoàn thành được điều trị của họ. Mặc dù có những hạn chế, interferon và ribavirin điều trị có thể cứu sống bệnh nhân.
Hướng dẫn mới của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)
WHO tổ chức Ngày Viêm gan Thế giới 28 tháng 7 hàng năm để nâng cao nhận thứcvà hiểu biết về viêm gan do virut. WHO đã tung ra hướng dẫn mới cho việc kiểm tra, chăm sóc và điều trị những người bị nhiễm viêm gan C vào tháng 4 năm 2014.
1.Sàng lọc để xác định những người bị nhiễm HCV qua thử nghiệm huyết thanh chẩn đoán viêm gan C cho các quần thể có tỷ lệ nhiễm HCV cao hoặc những người có tiền sử tiếp xúc với nguy cơ nhiễm HCV.
2. Khi xác định chẩn đoán nhiễm HCV mãn tính, đề nghị thử nghiệm axitnucleic (NAT)để phát hiện HCVribonucleic acid (RNA).
3. Tư vấn để giảm mức độ uống rượu. Khuyến khích việc đánh giá việc uống rượu cho tất cả những người bị nhiễm HCV, giảm hành vi uống rượu đối với người tiêu thụ trung bình đến nhiều rượu
4. Đánh giá mức độ xơ hóa gan và xơ gan. Đề nghị chỉ sốtỷ lệ aminotransferase/tiểu cầu (APRI) hoặc các xét nghiệm FIB4.
5. Đánh giá điều trị viêm gan C cho tất cả người lớnvà trẻ embị nhiễm HCV mạn tính,bao gồm những người tiêm chích ma túy.
6. Điều trị với pegylated interferon và ribavirinđược khuyến cáo để điều trị bệnh viêm gan C mạn tính
7. Điều trị vớitelaprevir hoặc boceprevir được kết hợp với pegylated interferon và ribavirin, là gợi ý chogenotype 1 HCV mãn tính,
8. Điều trị với sofosbuvir, được kết hợp với ribavirincó hoặc không cópegylated interferon(tùy thuộc vào kiểu gen HCV), được khuyến khích trong kiểu gen1, 2, 3 và 4 bệnh viêm gan C.
9. Điều trị bằng simeprevir, được kết hợp với pegylated interferon và ribavirin, được khuyến cáo cho những người bị nhiễm HCV genotype 1b và cho những người bị nhiễm HCV genotype1a.
Đặng Anh Tuấn lược dịch
